Bela, Bela

Bela, Bela : 

Under the toughest of living conditions, four poets have had to employ their imaginations in order to survive. Marjoleine Boonstra choose to focus  on the sensory perception during their captivity. Personal stories about physical contact, sound, taste and smell gives intriguing view about the emotional years being in prison. At the age of eighteen, Nizametdin Achmetov went to jail a virgin, and twenty years later he emerged, still a virgin. The Cuban Maria Elena Cruz Varela was all by herself in a prison environment where anybody could betray her, while the Russian Irina Ratoesjinkaja found that her fellow prisoners could be indispensable allies. But during the first days after her release, her eyes could not stand the vivid colours of freedom.

The  writers :
Nizametdin Achmetov (Russia)
Maria Elena Cruz Varela (Cuba)
Marcea Dinescu (Roemenia)
Irina Ratoesjinskaja (Russia)

Bela,Bela, Doc , 70 min, directed by Marjoleine Boonstra

Crew:
D.O.P.: Goert Giltaij, Marjoleine Boonstra
Sound: Peppijn Aben
Editor: Menno Boerema
Sound design: Michel Schopping
Music: Loek Dikker
Commission Editor: Bert Janssens
Producer: Pieter van Huystee

Marjoleine Boonstra heeft met Bela Bela bewezen een bijzondere cineaste te zijn, die in een persoonlijke stijl filmt over grote thema’s. Ze vertelt over vier dichters die de hel van een politieke gevangenschap in een dictatoriaal regime hebben overleefd. Over hun methode om in benarde omstandigheden te vechten tegen de botheid en het sadisme van de bewakers.

L.J. Jordaan, nestor van de Nederlandse filmkritiek en naamgever van de filmprijs, schreef in zijn boek 50 jaar bioscoopfauteuil dat in het jaar 1919 de mensen in de rij stonden om de eerste vertoning van de vermaarde film Het kabinet van Dr. Caligari bij te wonen. Citaat: ‘De film sloeg in. Met haar elementen van onbestemde verschrikking, waanzin, moord en spokerij, was zij uit de tijd geboren en leek ze ervoor geschapen.’

L.J. Jordaan zou tevreden zijn met Bela Bela. Boonstra toont ons, in een grotachtig decor, door merg en been snijdende herinneringen, afgewisseld met een schimmenrijk van alledaagse gebeurtenissen. De gruwelkamers van deze tijd. Juist daar ontstaat ontroering op het scherpst van de snede. Zoals een dichter vertelt hoe de geur en de aanraking van het haar van een verpleegster hem de kracht gaf verder te leven. Hoe de glimlach van een kind de nachtmerrie van een gekwetst mens kan verdrijven. We zouden weer in de rij moeten staan om deze bijzondere film op het grote doek te kunnen zien. Om te ervaren hoe mensen overleven door verbeeldingskracht.

L.J. Jordaan schrijft in zijn boek ook over de prestaties van Greta Garbo. Citaat: “Zij was het gevoelige instrument dat de meest elementaire emoties simpelweg registreerde. Liefde, haat, afkeer, weemoed gingen door haar wezen als door een transformator om gelouterd en versterkt tot ons te komen.” Jordaan zou weer tevreden zijn. Met haar gepassioneerde regie en nauwkeurige toepassing van de niet-realistische vorm bouwt Marjoleine Boonstra aan de karakters van haar vier hoofdpersonen. Het zijn niet de woorden en verhalen apart maar haar film als geheel die de uitbeelding is van de mens temidden van het kwaad. Als toeschouwer leef je mee met de personen tot in hun intense ervaringen van schoonheid tijdens de martelingen in gevangenschap en het ‘teveel aan licht en geluid’ na hun bevrijding.

De vorm sluit prachtig aan bij de inhoud en het commentaar van de kinderen, geprojecteerd als een droom, is een absolute vondst. Naast ontroering brengt het lucht in de verhalen van hun ouders en daarmee ook in de film. Zo slaagt Boonstra erin om de poëzie van het onderwerp te vangen in een toegankelijke film. Wie ooit de videotheek van Amnesty International bezocht weet hoe moeilijk het is om verhalen als deze in een verdraagzame of beter nog aantrekkelijke vorm te vertellen. Complimenten ook voor producent Pieter van Huystee en alle medewerkers, die dit soort projecten mogelijk maken.

De jury: Janny Langbroek, Kees Kasander en Kees Hin

BELA BELA, persbericht
een film van Marjoleine Boonstra

”dichters in ballingschap overleven door verbeeldingskracht”

 “BELA, BELA” is de titel van een film over vier internationale dichters die onder de moeilijkste levensomstandigheden – gevangenschap onder een dictatoriaal regime - hun gedachten wereld en verbeeldingskracht hebben ingezet om te overleven. 
De film is geen opsomming van treurige verhalen over gevangenschap. De omstandigheden waaronder deze schrijvers gevangen hebben gezeten en hun reactie daarop vertonen bijzondere verschillen. Hierdoor geeft de film een breed beeld van hoe een mens zich onder miserabele omstandigheden en continue levensbedreiging staande kan houden. 

Zo is Nizametdin Achmetov (Rus) op achttienjarige leeftijd als maagd de gevangenis ingegaan en er twintig jaar later als maagd weer uitgekomen. Zijn verlangen naar fysiek contact is misschien daardoor onuitwisbaar. Voor hem is het misschien wel het moeilijkst geweest om nog aansluiting te krijgen met de wereld buiten de gevangenis.

Maria Elena Cruz Varela (Cubaanse) leefde tijdens haar gevangenschap met alleen vrouwen, die haar konden verraden. Maria was de enige politieke gevangene in haar nieuwe omgeving. Zij werd lichamelijk mishandeld, onder meer door het toedienen van pillen en injecties. In haar verhaal staan haar isolement, haar verhouding met haar eigen lichaam en de relatie met haar zoon centraal.

Marcea Dinescu (Roemeen) is van de vier het minst onttrokken geweest aan zijn normale leefomgeving. Hij had een jaar huisarrest, dat hij doorbracht met zijn vrouw en twee kinderen. Bijzonder is zijn visie op de overgang van het communisme naar het kapitalisme in Roemenië.

Irina Ratoesjinkaja (Russin) heeft zich tijdens haar gevangenschap, in tegenstelling tot Maria Elena Varela Cruz, gesteund gevoeld door haar omgeving haar politieke medegevangenen. Bij haar was er sprake van een enorme solidariteit.

In de benadering van de dichters stelt Marjoleine Boonstra de zintuiglijke beleving van hun gevangenschap en van de periode daarna centraal. Die zintuiglijke beleving bevat voor haar de sleutel naar de verhalen over hoe zij de hel hebben doorstaan, over de imaginaire wereld die zij schiepen om te kunnen overleven. Irina Ratoesjinkaja: ‘Je moet één ding niet vergeten, een dichter kan scheppen of herscheppen, dat wat hij nodig heeft.’
De centrale locatie voor de Film is Favignana, een eiland voor de kust van Sicilië, een afgegraven zandsteengebied met als beeld een uitgehouwen stad.
Hier zijn de schrijvers uitgenodigd om verhaal te doen van hun herinnering.

PIETER VAN HUYSTEE FILM & TV
Keizersgracht 784 1017 EC Amsterdam -6386255  www.bigpete.com tel 020-4210606 fax 020

Nizametdin Achmetov:
Het rook naar zweet, naar vlees, het rook naar vloeken, naar onrecht, laagheid en boosheid, het rook naar smaad, naar angsten en naar leiden, het rook naar menselijk alleen. Naar vrouwen rook het niet en hun geuren... naar zoiets als jeugd rook het nooit. 

‘Nu ruik ik nauwelijks meer de geur van een vrouwelijk parfum. Maar in de gevangenis rook ik de geur van een vrouw onmiddellijk. Ze kon ver weg zijn, op straat lopen, maar ik kon haar achter de ramen van de derde of vierde etage ruiken. Ze kon vijftig meter bij mij vandaan zijn, als de wind maar even blies rook ik het. Dan kwam er een golf van parfum naar binnen. Maar de echte geur van een vrouw heb pas leren kennen toen ik vrij was.’

Maria Elena Varela Cruz:
Mijn moeder arriveerde , ze besprenkelde mijn drempel met wijwater. 
Ik zie het haar doen.Ik lach nog. Het is vergeefs zeg ik. In stilte.
Mijn moeder haar handen.  Meer dan dertig jaar hebben ze tederheid tussen mijn kleren gestopt.
Nu maken ze mijn haar los. Haastig. Nu willen ze me redden.Het is vergeefs zeg ik. In stilte. Iedereen die hier komt is op doorreis, blijft niet.I iedereen die hier komt is op doorreis. Mijn moeder, taaie getuige van mijn doodsstrijd .
Testament, uit: Balade de la sangre 
Vertaling: Mariolein Sabarte Belacortu

Crew:
regie/scenario : Marjoleine Boonstra 
camera : Goert Giltaij, Marjoleine Boonstra 
geluid : Pepijn Aben 
Montage : Menno Boerema 
muziek : Loek Dikker 
geluids ontwerp Michel Schopping
formaat : 35 & 16 mm, DV en super 8 lengte : 73 min. omroep : Humanistische Omroep / Bert Janssens productie : Pieter van Huystee Film & TV
première :  Internationaal documentaire Festival IDFA